Η αγροδιατροφική κληρονομιά
H Λήμνος αποτελεί ένα νησί που κατάφερε να συγκεράσει παραδόσεις, θρύλους και αγροδιατροφικές παραδόσεις από διαφορετικές περιοχές του ελληνικού χώρου: από τα παράλια της Μικράς Ασίας, από την Κωνσταντινούπολη και το σύμπλεγμα της Ίμβρου και της Τενέδου. Η παλιά, αν μπορεί να ονομαστεί έτσι, παράδοση του νησιού μπολιάστηκε με το μεράκι, την τεχνογνωσία και την ανάγκη της επιβίωσης των προσφύγων που διαδοχικά έφτασαν στο νησί ώστε να δημιουργηθεί εν τέλει ένα μωσαϊκό που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ποικιλομορφία.
Προϊόντα Λημνίας Γης
Εγγραφές σε εθνικούς καταλόγους
Ένα μεγάλο μέρος των προϊόντων που παράγονται στο νησί είναι εγγεγραμμένα σε εθνικούς καταλόγους αλλά και χαρακτηρισμένα ως ΠΟΠ. Στα ΠΟΠ προϊόντα βρίσκουμε το ΚΑΛΑΘΑΚΙ ΛΗΜΝΟΥ και όλα τα κρασιά που προκύπτουν από τις δύο κύριες οινοποιήσιμες ποικιλίες ΜΟΣΧΑΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ, και ΛΗΜΝΙΟ Ή ΚΑΛΑΜΠΑΚΙ. Ως προϊόντα ΠΓΕ χαρακτηρίστηκαν πρόσφατα το ΑΡΝΑΚΙ και ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΛΗΜΝΟΥ, ενώ μετά από συνέργειες του ΜedINA με την τοπική κοινότητα, εγγράφηκε στον εθνικό κατάλογο σπάνιων φυλών το πρόβατο με την ονομασία ΟΡΕΙΝΟ ΛΗΜΝΟΥ. Έχει εγγραφεί επίσης, με την βοήθεια των συνεργατών μας το ΑΣΠΡΟΜΥΤΙΚΟ ΦΑΣΟΛΑΚΙ ΛΗΜΝΟΥ από τον Συνεταιρισμό Ατσικής Λήμνου, και το ΚΡΙΘΑΡΙ ΠΑΝΑΓΙΑΣ , με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για την τοπική βιοποικιλότητα, οικονομία και γεωργοκτηνοτροφική ζωή των Λημνιών. Αποτελεί οπωσδήποτε ένα γερό πάτημα για να ασχοληθεί η νέα γενιά με τον πρωτογενή τομέα του νησιού. Τέλος, το MedINA σε συνεργασία με τον όμιλο προστασίας περιβάλλοντος και αρχιτεκτονικής ΑΝΕΜΟΕΣΣΑ ενέγραψε δύο στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στο εθνικό ευρετήριο, την Παραδοσιακή γνώση που σχετίζεται με την παραγωγή του τυριού μελίχλωρο/ μελίπαστο Λήμνου(2020), και τις Μάντρες τις Λήμνου, ως ένα σύστημα διαχείρισης της πρωτογενούς παραγωγής (2021).
Πιστοποιημένα προϊόντα
Το σχήμα πιστοποίησης TERRA VITA δημιουργήθηκε ως μία ανάγκη για ένα σύνολο παραγωγών του νησιού που εξακολουθούν να παράγουν με σεβασμό στο περιβάλλον και την πρώτη ύλη, και σχετίζεται τόσο με την φυτική όσο και τη ζωική παραγωγή. Συμμετέχουν περίπου 10 μικροί παραγωγοί οι οποίοι παράγουν και καλλιεργούν μικρές ποσότητες τυροκομικών προϊόντων και σιτηρών και οσπρίων με πρακτικές όσο δυνατόν πιο φιλικές προς το περιβάλλον (Ελαχιστοποίηση άροσης, εφαρμογή γεωργίας ακριβείας, κανόνες ευζωίας κοπαδιού). Στο σχήμα συμμετέχουν επίσης και δύο μεταποιητικές μονάδες του νησιού μία για τα γεωργικά προϊόντα και μία για τα τυροκομικά. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κάθε χρόνο ο παραγωγός πιστοποιείται για την πρακτική που χρησιμοποιεί για να παράξει, μια πρακτική που προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τα δεδομένα του σήμερα πατά γερά στην παραδομένη γνώση του χθες. Μέσα από το σύστημα πιστοποίησης αναδεικνύεται ο ρόλος της παραδοσιακής γνώσης και των ντόπιων ποικιλιών που μπορούν να αποτελέσουν μοχλό οικονομικής ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας.
Βιβλία μαγειρικής λημνιακής κουζίνας
Η πλούσια αγροδιατροφική παράδοση του νησιού αποτυπώθηκε εύγλωττα κατά καιρούς σε βιβλία τοπικής μαγειρικής. Με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο η προσφυγική κουζίνα αφομοιώθηκε από την παλιά ντόπια και δημιουργήθηκε ένα όμορφο κράμα που αποδίδει τον πλουραλισμό και την ποικιλομορφία των εδεσμάτων της Λήμνου. Το πρώτο βιβλίο μαγειρικής που εκδόθηκε ήταν της Ουρανίας Βαγιάκου : Συνταγές της Λημνιακής Κουζίνας (Ουρανία Βαγιάκου, Συνταγές της Λημνιακής Κουζίνας, (αυτοέκδοση), Λήμνος, 2001), ενώ ακολούθησε το Taste Lemnos, the book (Αλέξανδρος Παπανδρέου και Αλέξανδρος Αλέξάνδρου, Taste Lemnos, the book, Sydayes, Αθήνα, 2015, στο οποίο αποτυπώνεται όχι μόνο η μαγειρική της Λήμνου μέσα από συνταγές, αλλά γενικότερα η αγροδιατροφική εμπειρία που ταυτίζεται με το νησί και τους ανθρώπους του. Τέλος, το βιβλίο Ευωχία Λήμνου, της Σόφης Χαψή, Σόφη Χαψή, Ευωχία Λήμνου, Στεφανίδης, Αθήνα, 2021, έρχεται να φέρει την λημνιά αγροδιατροφή και μαγειρική ειδικότερα μέσα στην σύγχρονη κοινωνία και τις ανάγκες της. Πατώντας καλά στις παραδοσιακές συνταγές και την εποχικότητα των προϊόντων: γάλα, αυγά, χόρτα, κρέατα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί όχι μόνο να μαγειρέψει με βάση την διαθεσιμότητα των υλικών της κάθε εποχής, αλλά πολύ περισσότερο να κατανοήσει εις βάθος το ρόλο που παίζει η εποχή στην διατροφική συνήθεια των ανθρώπων μιας περιοχής.
